Orkiestra dęta Straży Ogniowej Ochotniczej w Świnicach powstała tuż po założeniu jednostki, w 1918r. Założenie orkiestry wiązało się wówczas z dużymi kosztami. Najważniejszą sprawą było kupno instrumentów muzycznych i zapewnienie nauczyciela, kapelmistrza z odpowiednimi kwalifikacjami. Z reguły były to osoby potrafiące czytać nuty i umiejące rozpisać utwór na poszczególne instrumenty. Nie zachowały się jednak żadne źródła pisane na temat orkiestry. Możemy jedynie wnosić, na podstawie informacji ogólnych, że z reguły zakup instrumentów finansowali założyciele jednostki i właściciele ziemscy, gdyż samych muzyków nie było na to stać. Z przywołanych wspomnień przez jednego z członków świnickiej orkiestry, można odtworzyć atmosferę tamtych lat, towarzyszącą orkiestrom dętym. Pan Antoni Wróblewski ze Świnic Kolonii, przekazał przez swojego syna Grzegorza, wiele cennych informacji dotyczących pierwszych lat działalności świnickiej orkiestry dętej/1/. Otóż, jako młody chłopiec, razem ze swoim bratem Władysławem, grał on w orkiestrze na werblu. Przekazał też do zbiorów jednostki 2 fotografie przedstawiające założycieli jednostki, strażaków i członków orkiestry, które prezentujemy na końcu rozdziału. Pierwszym kapelmistrzem tejże orkiestry był Pan Hesse z Łodzi. Orkiestra liczyła wtedy 17 muzyków. Pochodzili oni z parafii Świnice. O ile strażacy mieli wówczas w miarę jednolite umundurowanie, to członkowie orkiestry go nie posiadali. Niewiele również można powiedzieć na temat repertuaru zespołu, a także ćwiczeń i prób. Prawdopodobnie tak, jak i w późniejszym okresie, odbywały się one w prywatnych domach.
Orkiestra dęta od początku swojego istnienia uświetniała wszystkie uroczystości religijne i ważniejsze uroczystości we wsi. Orkiestra, a przede wszystkim jej muzyka, wprowadzała w świąteczny nastrój parafian wracających z pasterki, uświetniała procesje Bożego Ciała, odpustowe i rezurekcyjne. Z orkiestrą również witano i żegnano kolejnych duszpasterzy parafii.
W latach 30. po uroczystościach kościelnych czy patriotycznych, odbywał się przemarsz jednostki i strażaków do remizy. Paradzie tej nieodłącznie towarzyszyła grupa dzieci i młodzieży zafascynowanej muzyką marszową. Orkiestra towarzyszyła też członkom OSP w mniej radosnych chwilach, w ich ostatniej ziemskiej wędrówce.

Świniccy muzycy także w latach 50. każdy majowy dzień kończyli majową pieśnią do Matki Bożej, graną na miejscowej dzwonnicy na zakończenie majowego nabożeństwa. Był to miły akcent, a melodie niosły echem zadumę i radość w piękne majowe wieczory. Zwyczaj ten wprowadził kapelmistrz Stanisław Tomczak oraz muzycy Władysław Bednarek i Wacław Nitecki. Później parafialna dzwonnica „zamilkła” na długie lata. Po reaktywowaniu orkiestry dętej, od 2002r. kontynuatorem tej tradycji był dh Karol Dobiecki i Piotr Milczarek, później Piotr Milczarek, Kamil Karkowski z „młodzieżówki” orkiestry. W 2012r. muzyków „zastąpiły” kuranty kościelne, m.in. z „Apelem Jasnogórskim”, codziennie o godzinie 21.00.
Wraz z upływem czasu, straż stawała się organizatorem życia kulturalnego we wsi. Urządzano „majówki”, koncerty orkiestry dętej, zabawy taneczne, z których dochód przeznaczano na zakup sprzętu i bieżące potrzeby jednostki.
W latach 1935 – 1939, kapelmistrzem orkiestry został Jan Andrzejczak z Czepowa. Liczyła ona wówczas 13 osób. 1 września 1939r. nastąpił wybuch II wojny światowej. Zgroza i strach spowodowały, że straż, a co za tym idzie i orkiestra zaprzestały swej działalności. Do obozu wywieziono naczelnika jednostki Stanisława Milczarka. Instrumenty muzyczne każdy członek jednostki ukrył w domu. Po wejściu Niemców do Świnic i objęciu władzy administracyjnej, zorganizowano przymusową straż pożarną, w skład której wchodzili sami Polacy/2/.
Po wyzwoleniu Ochotnicza Straż Pożarna w Świnicach zaczęła organizować się na nowo. W maju 1945r. podjęto pierwsze próby reaktywowania orkiestry. Zlecono wówczas naprawę instrumentów firmie „Jacobs” z Łodzi. Ze sprawozdania finansowego za rok 1945 wynika, że za naprawę zapłacono 19.300zł oraz zakupiono 1 puzon za 4.000zł. Na ten szczytny cel pozyskano pieniądze ze zbiórki publicznej w kwocie 16.021zł.
Pierwszym po wojnie kapelmistrzem świnickiej orkiestry dętej został Tadeusz Ziółkowski z Grodziska, z wynagrodzeniem 3.000zł miesięcznie oraz z warunkiem „urządzania 2 lekcji tygodniowo”/3/. Zarząd jednostki miał jednak uwagi, co do pracy kapelmistrza. Dlatego też, z dniem 26 stycznia 1946r. kapelmistrzem został Adam Strychalski z Uniejowa, który „odpowiadał wszelkim walorom prowadzenia i utrzymania orkiestry na odpowiednim poziomie muzycznym”/4/. Ustalono wówczas, że próby będą się odbywać 2 razy w tygodniu, z wynagrodzeniem 500zł za jedną lekcję. Stan orkiestry wynosił wtedy 14 osób.
W marcu 1946r., orkiestra po raz pierwszy po wojnie, wzięła udział w procesji odpustowej – św. Kazimierza oraz 6 kwietnia w procesji rezurekcyjnej.
Rok 1947 był niekorzystny dla orkiestry, ponieważ ograniczono lekcje do 1 tygodniowo z uwagi na brak środków finansowych. Stare instrumenty wymagały naprawy, a niektóre z nich wymiany na nowsze. Wówczas to, aby ratować orkiestrę, zwrócono się o wsparcie do mieszkańców gminy. Przeprowadzono zbiórkę publiczną i uzyskano kwotę 13.900zł/6/. Akcję poparł miejscowy proboszcz, ks. Franciszek Jabłoński. Od parafian z okolicznych wsi uzyskał kwotę 30.980zł, a od siebie przekazał 3.700zł. Orkiestra zaś, z dorywczego muzykowania, pozyskała kwotę 4.500zł. Razem na doposażenie orkiestry i wynagrodzenie dla kapelmistrza pozyskano wtedy kwotę ponad 53.000zł. Wiadomo jednak, że był to trudny czas powojennych zmagań z rzeczywistością.
Na podstawie spisu inwentarza rzeczowego/7/ z 29.12.1948r., dowiadujemy się, że orkiestrę prowadził nadal Adam Strychalski z Uniejowa. Jej wyposażenie instrumentalne znacznie się poprawiło. Orkiestra posiadał utwory na orkiestrę dętą i nuty rozpisane na poszczególne instrumenty: pieśni kościelne, hymn państwowy, marsze – 4, polki – 3, tanga – 3, walce – 4, oberki – 2.
W 1949r., z powody zmian, jakie nastąpiły w strukturach związku OSP, jednostki terenowe otrzymały zarządzenie zakazujące udziału jednostce w uroczystościach kościelnych w umundurowaniu/7/. Świniccy strażacy i orkiestra, pomimo zakazu, uczestniczyli dalej we wszystkich świętach kościelnych, uświetniając je swoją muzyką, a tym samym zyskując szacunek i uznanie społeczeństwa. Wtedy to, po raz pierwszy wyposażono orkiestrę w 14 szt. spodni z lampasami, o co bardzo zabiegali sami muzycy.
Pod koniec 1949r., opiekę nad orkiestrą i jej prowadzenie przejął Stanisław Tomczak. Liczyła ona wówczas 13 członków, ale jej stan okresowo się powiększył.
Na podstawie uaktualnianego spisu członków ochotniczej straży pożarnej, sporządzonego w 1950r. dowiadujemy się, że OSP liczyła wówczas 43 członków czynnych, 256 członków wspierających (najwięcej w historii jednostki) oraz 14 członków orkiestry/8/.
1. Tomczak Stanisław-kapelmistrz
2. Bednarek Jan
3. Bednarek Władysław
4. Dzięgielewski Kazimierz
5. Kaźmierczak Antoni
6. Kaźmierczak Tadeusz
7. Kubiak Józef
8. Kropidłowski Józef
9. Lewiński Kazimierz
10. Ławniczak Kazimierz
11. Mielczarek Tadeusz
12. Nitecki Wacław
13. Oziębłowski Henryk
14. Twardowski Józef
W 1951r. do orkiestry wstąpili:
1. Andrzejczak Władysław
2. Bielawski Alfons
3. Gralak Marian
4. Mielczarek Józef
5. Miśkiewicz Ireneusz.
Na podstawie ewidencji określającej imię i nazwisko, datę i miejsce urodzenia, stan majątkowy, zawód i przynależność do organizacji, ustalono, że większość członków w/w składu orkiestry, byli to :robotnicy rolni, jeden rolnik, 2 uczniów, 2 listonoszy i uczniowie krawieccy.
Jak zawsze orkiestra dęta uczestniczyła w życiu publicznym gminy, towarzysząc pochodom 1-Majowym, lokalnym uroczystościom dożynkowym, imprezom i akademiom. Z zachowanej fotografii dowiadujemy się, że w latach 50. uświetniła ona otwarcie VII Festiwalu Filmów Radzieckich w miejscowym kinie „Pionier”. Mieściło się ono w domu parafialnym.
W latach 1957 – 1960, kapelmistrzami orkiestry byli: Stanisław Tomczak, Tadeusz Mielczarek i Kazimierz Ławniczak. Zarząd OSP sfinansował remont instrumentów muzycznych, którego dokonał Bazyli Koniuszenny.
We wrześniu 1962r. zarząd OSP Świnice Warckie, którego prezesem był wówczas Kazimierz Jóźwiak z Krask, przekazał orkiestrę dętą pod opiekę Gminnej Spółdzielni „SCh” w Świnicach Warckich. Na podstawie umowy pisemnej, spółdzielnia przejmowała opiekę nad orkiestrą na okres trzech lat i zobowiązała się „utrzymać ją w zakresie wyszkolenia i wyposażenia”. Pomysł ten nie wyszedł jednak na dobre, gdyż praktycznie orkiestra dęta przy OSP Świnice Warckie przestała już działać. Zbierała się i grała tylko sporadycznie na większych uroczystościach, głównie państwowych, a później w ogóle zaprzestała swej działalności. Przyczyny takiego stanu rzeczy należy upatrywać w głównie w trudnej sytuacji finansowej społeczeństwa i OSP, a także w braku chętnych muzyków, zwłaszcza spośród młodzieży.
W 1992 roku OSP obchodziła jubileusz 75 – lecia swego istnienia. Była to bardzo doniosła uroczystość, ale dała również wiele do myślenia naszym strażakom. Chodziło tu oczywiście o orkiestrę dętą, gdyż należy ona do tradycji tej formacji, a właśnie tego akcentu brakowało w czasie tej uroczystości. Były oczywiście orkiestry z innych jednostek, ale to nie było to!
Reaktywowanie orkiestry dętej przy OSP Świnice Warckie było przedmiotem wielu zabiegów i starań. Jednak konieczność budowy garaży, remont remizy i zaplecza kuchennego oraz zakup wyposażenia nie pozwoliły jednostce sfinalizować zakupu instrumentów.
Marzenie o własnej orkiestrze ziściło się dopiero w maju 1995r., kiedy to zarząd OSP, mając na uwadze realizację zadań założonych w planie tej jednostki i liczne wnioski miejscowego społeczeństwa, podjął decyzję o utworzeniu jednostki. Zarząd OSP w tym czasie stanowili:
1. dh Czesław Furmaniak – prezes
2. dh Piotr Kaźmierski – naczelnik
3. dh Karol Dobiecki – skarbnik
4. dh Henryk Oziębłowski – sekretarz
5. dh Marek Koniuszenny – z-ca naczelnika i Komendant Gminny.
W sierpniu 1995r., w celu pozyskania środków na zakup instrumentów, zorganizowano tradycyjną loterię fantową, która cieszyła się bardzo dużym zainteresowaniem. Dochód z tej loterii i organizowanych zabaw tanecznych przeznaczono na zakup instrumentów.
Do powstania orkiestry przyczynili się głównie dh Czesław Furmaniak, dh Stanisław Pecyna, dh Karol Dobiecki oraz dh Henryk Oziębłowski. Włączyli się oni osobiście w zakup instrumentów i nabór członków orkiestry. Kapelmistrzem orkiestry został dh Józef Włodarczyk ze Stemplewa. Należy też zauważyć, że niektórzy członkowie ówczesnego zarządu OSP podjęli osobiście działalność w orkiestrze. Byli to druhowie: Karol Dobiecki, Henryk Oziębłowski, Piotr Kaźmierski i Tadeusz Łazarek.
W pierwszej fazie organizacji orkiestry dętej, z przyjaźnią i pomocą przyszedł Ryszard Radoszewski z Wałbrzycha (rodak ze Świnic Warckich), mający duży sentyment do tego rodzaju działalności, gdyż sam grał w orkiestrze OSP Świnice, a później w orkiestrze górniczej. Z jego „poręki” zakupiono 15 instrumentów (trąbki, klarnety, tenory, basy i saksofon). Ponadto, jednostka otrzymała bezpłatnie: 3 werble, komplet talerzy i trąbkę sygnałową. Od tej chwili, działania zarządu OSP koncentrowały się na naborze chętnych do orkiestry, szkoleniu i ćwiczeniach oraz dosprzętowieniu i umundurowaniu. Kapelmistrz i zarząd jednostki postawili sobie za cel, aby orkiestra po raz pierwszy zagrała na mszy św. – Pasterce 1995r. Był to ambitny cel, biorąc pod uwagę czas, jaki pozostał (5 miesięcy) na naukę gry na instrumentach dętych. Skład orkiestry liczył 31 osób.
Członkowie OSP Świnice Warckie:
Dh Józef Włodarczyk – kapelmistrz

1. Dobiecki Karol
2. Dobiecki Roman
3. Kaźmierski Piotr
4. Lewiński Wojciech
5. Łazarek Tadeusz
6. Oziębłowski Henryk
7. Wieczorek Tadeusz

Młodzież:

1. Gąsińska Katarzyna
2. Gąsiński Grzegorz
3. Karkowski Artur
4. Karkowski Daniel
5. Milczarek Grzegorz
6. Milczarek Katarzyna
7. Milczarek Krzysztof
8. Pawlak Łukasz
9. Pecyna Katarzyna
10. Pecyna Łukasz
11. Piszczałkowski Tomasz
12. Radecki Rafał
13. Radecki Robert
14. Śmigiel Anna
15. Tomes Grzegorz
16. Walczak Dominik
17. Wieczorek Paweł
18. Władysiak Rafał
19. Zuchniewicz Jacek
20. Zuchniewicz Maciej
21. Żydczak Grzegorz
22. Żydczak Krzysztof
23. Żydczak Tomasz

Jak wynika z powyższego, liczba chętnych przeszła najśmielsze oczekiwania zarządu jednostki. Dokupiono dalsze instrumenty i umundurowano orkiestrę w czarne płaszcze, białe szaliki i rękawiczki, jako że, pierwszy występ planowano zimą.
Orkiestra dęta OSP Świnice Warckie w składzie 30 osobowym, po raz pierwszy wystąpiła publicznie na Pasterce w Wigilię 1995r. w kościele parafialnym w Świnicach Warckich. Było to ogromne przeżycie, zarówno dla członków orkiestry, jak i wiernych. Występ ten spotkał się z dużą sympatią ze strony społeczeństwa.
W styczniu 1996r w sali OSP odbyło się tradycyjne spotkanie opłatkowe, w którym udział wzięli: ks. proboszcz Stefan Spychalski, wójt gminy – Stanisław Milczarek, prezes ZG ZOSP RP – Mirosław Karkowski oraz wielu innych zaproszonych gości, a także brać strażacka
i członkowie wspierający. Spotkania te należą do tradycji tej jednostki i kultywowane są od czasu jej powstania. Oczywiście na spotkaniu koncertowała orkiestra dęta. Występ ten, po raz pierwszy przed tak dużym audytorium, spotkał się z dużym aplauzem publiczności.
Orkiestry dęte na terenie gminy Świnice Warckie mają długoletnią tradycję. Już w 1988r. odbył się I Gminny Przegląd Orkiestr Dętych. Wzięły w nim udział orkiestry dęte OSP Grodzisko, Piaski, Drozdów i Stemplew. Odbyły się 3 takie lokalne przeglądy, które cieszyły się dużym zainteresowaniem i stały się zalążkiem wielkiej imprezy o charakterze wojewódzkim, organizowanej właśnie w Świnicach Warckich.
Od 1991r. w Świnicach Warckich organizowane były Wojewódzkie Przeglądy Wiejskich Orkiestr Dętych z województwa konińskiego. Inicjatorem i organizatorem tych przeglądów był Gminny Ośrodek Kultury. Dyrektor GOK, Tadeusz Bednarek objął opieką orkiestry dęte z terenu gminy, zapewnił im fachowy instruktaż, warsztaty oraz szkolenia dla kapelmistrzów. Działania te wspierał wójt gminy Stanisław Milczarek oraz zarząd gminy, zarówno w samej działalności orkiestr, jak i w organizacji przeglądów, przyznając na ten cel odpowiednie środki finansowe. Nie można tu pominąć miejscowej jednostki OSP, która organizacyjnie zabezpieczała imprezę. Atmosfera przeglądu i życzliwość organizatorów spowodowała, że w przeglądach uczestniczyło coraz więcej orkiestr dętych z byłego województwa konińskiego. Warto tu przypomnieć, że w IV Przeglądzie wzięło udział 15 orkiestr z terenu byłego województwa konińskiego, a „100lat” wójtowi gminy Świnice Warckie, Stanisławowi Milczarkowi z okazji imienin, zagrało 419 muzyków/9/.
Efektem tych działań było m.in. utworzenie 2 orkiestr dętych przy OSP Świnice Warckie i Chwalborzyce. Był to duży sukces, gdyż na 11 jednostek OSP, działających na terenie gminy Świnice Warckie, w 6 działały orkiestry dęte.
W czasie V Przeglądu, w dniu 7 maja 1995r. OSP Świnice Warckie gościła 7 druhów z Weismoor z Niemiec, którzy w tym czasie przebywali z rewizytą w Koninie. Bardzo im się podobała żywiołowość i atmosfera imprezy, a także gościnność świnickich strażaków/10/.
10 maja 1996r. w Świnicach Warckich odbył się VI Wojewódzki Przegląd Wiejskich Orkiestr Dętych. Należy zaznaczyć, że w tym czasie gmina nasza administracyjnie przynależała do województwa konińskiego. W VI przeglądzie po raz pierwszy wzięła udział orkiestra OSP Świnice Warckie. Było to szczególne przeżycie dla muzyków, bowiem po 30 latach orkiestra tej jednostki mogła zaprezentować się przed społeczeństwem gminy. Występ zakończył się sukcesem. Orkiestra ta w punktacji marszowej zajęła I miejsce i otrzymała nagrodę w wysokości 350zł. Z wielką radością i owacjami przyjęto również dar w wysokości 2000zł, na dalszy rozwój orkiestry od prezesa firmy „ELTRANS” z Katowic – Ryszarda Andrysiaka, byłego mieszkańca gminy, który wspierał finansowo jednostkę OSP i wszelkie inicjatywy społeczne w gminie/11/.
Orkiestra OSP Świnice Warckie aktywnie włączyła się w życie społeczno-kulturalne gminy i nie tylko. Brała udział w uroczystościach kościelnych, zawodach sportowo – pożarniczych oraz uroczystościach 75-lecia OSP Chwalborzyce i innych jednostek, dożynkach lokalnych. Z okazji Dnia Strażaka, rok rocznie organizowany był uroczysty przemarsz orkiestry ulicami Świnic Warckich. Również bardzo miłym akcentem w życiu społeczności lokalnej była obecność orkiestry dętej, witającej pielgrzymów z diecezji elbląskiej, którzy 6 sierpnia „zachodzą” do Świnic na obiad.
Po kolejnej zmianie administracyjnej w 1999r. i utworzeniu powiatów, orkiestra OSP włączyła się w życie kulturalne powiatu łęczyckiego. Brała udział w kampanii wyborczej komitetu wyborczego „Strażak”, w wyborach do organów samorządu gminy i powiatu. W czerwcu 1999r., wspólnie z innymi muzykami (łącznie 960 osób) występowała w Łowiczu, w związku z wizytą Papieża Jana Pawła II/12/.
Członkowie orkiestry dętej brali również udział w programie telewizyjnym „Gospodarz”, a ich faworytem był właśnie kapelmistrz dh Józef Włodarczyk.
Praktycznie od czasu powstania, każdą lokalną imprezę uświetnia występ tej orkiestry.
W 2001r. przy gimnazjum w Świnicach Warckich powstała grupa taneczna, tzw. czirliderki, którą zorganizowała nauczycielka Izabela Ożadowicz. Wówczas to zarząd jednostki postanowił odpowiednio przygotować orkiestrę na kolejny przegląd. Staraniem opiekuna, dh. Henryka Oziębłowskiego, skompletowano odpowiednie stroje dla muzyków i grupy tanecznej. Ich występ w 2001r. wzbudził wielkie zainteresowanie wśród widzów, a także przyczynił się do tego, że inne orkiestry zaczęły ich naśladować, dzięki czemu kolorystyka i różnorodność strojów występujących stanowiły atrakcję kolejnych przeglądów.
Od czasu powstania powiatów – 1999r., w Świnicach Warckich odbywają się Powiatowe Przeglądy Orkiestr Dętych pod patronatem Starosty Łęczyckiego. „Jest w orkiestrach dętych jakaś siła…”, siła, która integruje różne środowiska, młodzież i starszych, a muzykom amatorom stwarza możliwość publicznych występów.
Nie sposób wymieniać wszystkich osiągnięć muzyków orkiestry dętej ze Świnic Warckich, a było ich wiele. Ważne, że są i twórczo owocują na przyszłość. Życzymy zatem samych sukcesów, pomyślności i życzliwości od publiczności na każdym występie.

Źródło: Magdalena Ożadowicz “Historia Ochotniczej Straży Pożarnej w Świnicach Warckich”

Przypisy:
/1/. Antoni Wróblewski (1904-1995), przekazał te informacje w 1992r., gdy przygotowywano jubileusz 75-lecia OSP Świnice Warckie.
/2/. Jadwiga Maniewska – pracownik gminy (1940-1945) w czasie okupacji i po.
/3/. Akta OSP Świnice (1945) 1.
/4/. Akta OSP Świnice (1946) 2.
/5/. Akta OSP Świnice (1946) 2.
/6/. Akta OSP Świnice (1947) 3.
/7/. Akta OSP Świnice (1948) 4.
/8/. Akta OSP Świnice (1949) 5.
/9/. Z kroniki OSP Świnice Warckie, 1992-1999.
/10/. Tamże.
/11/. Tamże.
/12/. Tamże.

Członkowie orkiestry dętej Straży Ogniowej Ochotniczej w Świnicach, lata 20.

Orkiestra OSP Świnice na zjeździe Związku OSP w Turku  (foto lata 20.)

Orkiestra OSP Świnice Warckie 1950r.

Udział w procesji Bożego Ciała wokół cmentarza ( 1957r.)

Grupa taneczna przy OSP Świnice Warckie, którą prowadzą: Izabela Ożadowicz i kapelmistrz Józef Włodarczyk.

Musztra paradna na placu sportowym.

Z wizytą u sponsora pana Ryszarda Andrysiaka w Ośrodku Sportu i Rekreacji
w Katowicach.

Udział w programie TV Asy Polsatu, Świniccy muzycy „na żywo” w studio.

Orkiestra i zespół taneczny w 2001r.

Przemarsz na przegląd orkiestr.

Orkiestra i tamburmajor Katarzyna Milczarek.

Prezentacja Orkiestry i zespołu tanecznego w muzyce marszowej.

Orkiestra Dęta OSP Świnice Warckie przed strażnicą  wraz z mażoretkami, tamburmajorką oraz druhami Henrykiem Oziębłowskim i Stanisławem Pecyną w dzień Przeglądu tj. 17.06.2012 rok.